چرا عصبانی می‌شویم؟

 

عصبانیت نمود وجلوه خشم و غضب است و عضب در واقع یک حالت نفسانی و درونی است که آدمی را وادار به رفتاری پرخاشگرانه و غلبه و انتقام نسبت به دیگری میکند. البته اصل «فوه غضب» در انسان وجود دارد و در حفظ و بقای وی نقش به سزایی ایفا میکند، اما این قوه نیز مانند سایر قوای نفسانی باید کنترل و در جهت صحیح از آن استفاده شود و از افراط و تفریط نسبت به آن اجتناب گردد، زیرا افراط در آن موجب ناکارآمدی فکر و عقل می شود و خطرات وخسارات جبران ناپذیری را در پی دارد. تفریط در آن نیز موجب جبن و خواری م یشود از پیامدهای بد آن بی غیرتی و بی تفاوتی نسبت به مسئولیت های فردی و اجتماعی است (بشیری، ۱۳۹۱: ۷۶).

 

اینکه چرا انسان عصبانی می شود، ممکن است عوامل مختلف وجود داشته باشند، واقعیت این است که انسان ها در دوران زندگی خود به حالات و واکنش های گوناگون رو به رو می شوند و ممکن بعضی از انها خیلی جدی و اضطراب کننده باشند، که واقعأ بالای ذهن و روان  انسان تاثیرات منفی را وارد می کند، که در این صورت انسان دچار مشکلات استرس، خشم و عصبانیب می شود.  عصبانیت برای بقا و پایداری انسان‌ها ضروری و اجتناب ناپذیر است، خشم می‌تواند یک رنجش و ناراحتی زودگذر باشد و یا یک عصبانیت تمام عیار. از این رو همواره بین دو حالت جزئی و حاد (جنون) متغیر است. در هر حال عصبانیت پدیده‌ای کاملا طبیعی است و مانند سایر احساسات نشانه سلامت و تندرستی و عواطف انسانی می‌باشد، اما هنگامی که از کنترل خارج شود، می‌تواند به یک حس مخرب و ویرانگر تبدیل شود و پیامدهای ناگوار در محیط کار، روابط شخصی، جامعه و در تمامی عرصه‌های زندگی یک انسان به وجود آورد. «خشم بخشی از زندگی است – از خاطره ، شادی و همدردی چیزی کمتر ندارد. هیچکس خشمگین شدن را بر نمی گزیند. خشم واکنشی است که در سیستم عصبی ما کار گذاشته شده. در حقیقت، خشم یکی از نخستین هیجان هایی است که مادران در نوزادان خود تشخیص می دهند. بنا بر این برای شروع مدیریت خشم هیچوقت زود نیست»  ( جنتری،۱۳۹۰: ۱).

 

 

 

 

لحظات عصبانیت افراد!
در این ویدیو شاهد لحظات وحشتناک از زمان عصبانیت افراد در جاهای مختلف هستید.

 

 

روش طبیعی و غریزی بیان عصبانیت، رفتار پرخاشگرانه است. عصبانیت یک پاسخ طبیعی انطباقی در برابر تهدیدهاست و غالبا عصبانیت اساسات و رفتار ما را بر می انگیزد تا از خود در مقابل مهاجرم دفاع کنیم یا با او بجنگیم. بنابراین میزان معینی از عصبانیت برای ادامه حیات لازم است. از سوی دیگر ما نمیتوانیم به هر فرد یا شیئی که ما را عصبانی و ناراحت کرده اس حمله کنیم، زیرا قوانین، هنجارهای اجتماعی و عقل سلیم تا حدود زیادی از شدت عصبانیت ما می کاهند. نشان دادن دندان ها و فشاردادن آنها به هم علامت بین المللی خشم و عصبانیت است، گرچه علائم دیگری نیز با عصبانیت همراه است، مثل چهره برافروخته، ابروان پایین افتاده و در هم کشیده و گشادشدن سوراخ های بینی، البته فرهنگ نیز در این مورد موثر است.(ذوالفقاری،۱۳۸۲: ۳۹).

 

 

 

علل خشم

• جلوگیری از رفتار هدفمند

• تحقیر شدن یا مورد تبعیض قرار گرفتن

• مورد پیشداوری ، تبعیض یا بی مهری قرار گرفتن

• مورد فریب یا عهدشکنی قرار گرفتن

• تحقیر شدن احساسات ، ارزش ها یا اقتدار واقعی فرد از سوی دیگران

• مورد بدرفتاری و بی توجهی قرار گرفتن از سوی افراد مهم

• صدمه دیدن درنتیجه بی توجهی نسبت به خود

• رفتار حاکی از بی توجهی دیگران

• موردتجاوز بدنی یا کلامی قرار گرفتن

• قربانی شدن

ازسوی دیگر، محققان علل خشم را موارد زیر می دانند:

1. میزان آسیب یا خطر: هر گاه فرد با اعمالی از سوی دیگران مواجه شد که آسیب زننده و مزاحم اهداف و خواسته های او باشد و جبران آن آسان نباشد، به احتمال زیاد خشمگین می شود.

2. علت آسیب یا خطر: اگر افراد در معرض آسیبهای عمدی افراد دیگر که قابل پیشگیری هم بوده است ، قرار گیرند. به احتمال زیاد خشمگین می شوند.

3. آسیب یا خطر غیرمنتظره: در صورتی که آسیب یا خطر غیرمنتظره پیش بیاید، افراد خشمگین می شوند.

4. عامل آسیب خود فرد بوده است یا دیگران: وقتی آسیب ناشی از اعمال دیگران است در مقایسه با زمانی که آسیب ناشی از اعمال خود فرد است ، احتمال زیادی وجود دارد که واکنش آن با خشم باشد. (عزیزی؛ ۱۳۸۶: ۱۴)

 

برای کنترل عصبانیت اول این واقعیت را بپذیریم که خشمگین هستیم ، دوم تصمیم بگیریم که چه کاری می توانیم درباره آن انجام دهیم. گاهی ممکن است به این نتیجه برسیم که نشان دادن واکنش پرخاشگرانه بیشتر به نفعمان است. در مواقع دیگر ممکن است پاسخ انفعالی و بدون جرات را انتخاب کنیم. در بیشتر مواقع باید روش باجراتی را انتخاب کنیم. چیزی که درک آن در اینجا مهم است ، این است که باید بدانیم حق انتخاب و مسوولیت یک شیوه پاسخدهی مناسب در هنگام عصبانیت با ماست. نباید به بهانه عصبانیت دست به اعمال پرخاشگرانه بزنیم. به عبارت دیگر بیان این جمله که چیزی را شکستم یا به کسی صدمه زدم ، برای این که عصبی بودم ، شیوه نامعقولی برای اجتناب از مسوولیت است. این خشم نیست که موجب می شود به شیوه های خاص عمل کنیم ؛ بلکه این ما هستیم که عصبی می شویم و تصمیم می گیریم که یا به شیوه اجتماعی پسند و قابل قبول یا به شیوه غیراجتماعی و غیرقابل قبول واکنش نشان دهیم.( همان)

 

.........................................

بشیری، ابوالقاسم (1391) عوامل و درمان عصبانیت، مجله مکاتبه و اندیشه، شماره ۴۴، صص ۷۶-۸۷.

ذوالفقاری، علیرضا، (۱۳۸۲) عصبانیت و شیوه های غلبه بر آن، مجله پیوند، شماره ۲۸۲ و ۲۸۳-صص ۳۸-۴۵.

جنتری، دویل(۲۰۰۶) مدیرت خشم. ترجمه:  عزیزالله سمیعی، سعید گرامی بروجردی( ۱۳۹۰). تهران: سازمان چاپ و انتشارات اوقاف.

عزیزی، مریم، ۱۳۸۶ چگونه خشم و عصبانیت مان را کنترل کنیم؟، روزنامه جام جم،‌ یکشنبه ۲۳ اردیبهشت ، سال هشتم، شماره۱۹۹۷ ، صفحه ۱۴.